Rechten en plichten: demonstreren

Geplaatst op 7 juli 2020

Laten we beginnen met een bijzonder eenvoudige vraag: mag de staat eigenlijk wel een demonstratie verbieden? In de afgelopen weken is deze vraag bij veel mensen opgekomen. We vonden het daarom nuttig in deze blog wat aandacht aan dit juridische vraagstuk te besteden. 

Wat zijn de redenen om te gaan demonstreren? 

Er zijn talloze redenen waarom mensen gaan protesteren. Wanneer de afstand tot de politiek in een land groot is, dan zijn mensen eerder geneigd om te gaan protesteren, omdat ze zich dan machtelozer voelen. Daarnaast hebben sociale media invloed op mensen, die kunnen snel opgeroepen worden om te komen demonstreren. Wanneer je andere mensen ziet demonstreren, dan kan dit ook de demonstrant in jou wakker roepen.

Waarom gaan sommige mensen wel en anderen weer niet demonstreren? 

Volgens de deskundigen zijn een hoog opleidingsniveau, een significante interesse in politiek en een linkse politieke voorkeur, sterk bepalende factoren bij het besluit van iemand om te gaan demonstreren. Rechtse demonstraties zijn over het algemeen kleiner dan linkse. 

Wat zijn je rechten als burger van Nederland? 

• Je hoeft in Nederland niet op toestemming voor een demonstratie te wachten. Melden wordt wel gevraagd, zodat de gemeente de betoging in goede banen kan leiden. 
• Een verbod of beperkende maatregelen mag niet zomaar opgelegd worden. Deze regel geldt voor vreedzame demonstraties.
• Een overtreding van een verbod, vordering of het protest niet hebben gemeld, rechtvaardigt niet dat een vreedzame demonstratie wordt gearresteerd.
• Als de openbare orde of veiligheid ernstig wordt bedreigd, dan kan een demonstratie vooraf worden verboden. Mogelijke verkeershinder als consequentie van deze demonstratie is geen rechtvaardigingsgrond voor een verbod.
• De dreiging van geweld tussen voor- en tegenstanders van een bepaald standpunt, biedt geen juridische grond voor een verbod van een van de demonstraties. De staat moet de twee partijen wel uit elkaar houden wanneer er geweld dreigt. Want de staat moet in eerste instantie de-escalerend optreden. 
• Ernstige wanordelijkheden, rampen of ongelukken op een grote schaal, maakt dat de burgemeester bevoegd is alle redelijke bevelen te geven die nodig zijn om de orde of reductie van gevaar te waarborgen. In zo’n geval is het mogelijk om een noodverordening op te leggen, met daarin het tijdelijke, algemene demonstratieverbod. Een verstoring van de openbare orde (veel demonstraties verstoren dat in zeer lichte mate, zoals meer politie op de been waar een bepaalde dreiging vanuit gaat, een vastgestelde locatie of looproute die de mobiliteit van andere weggebruikers hindert) is geen afdoende juridische grond om een demonstratie te verbieden. 
• De dreiging van verdere besmetting van het coronavirus, bood volgens de rechter een gedegen juridische grond om een demonstratie op 21 juni 2020 in Den Haag te verbieden. Wanneer deze onafhankelijk macht (trias politica:  wetgevende macht, de uitvoerende macht en de rechtsprekende macht. Ze controleren elkaar om het evenwicht te behouden, zodat niet een macht de overhand krijgt. Toch zijn de machten in Nederland niet strikt gescheiden, dit is het geval bij de wetgevende en uitvoerende macht, want de regering (uitvoerende macht) maakt wetten. Ze wordt gecontroleerd door de Eerste en de Tweede Kamer. Zo is de macht van de regering dus beperkt.) de grondrechten afgewogen heeft ten opzichte van de andere belangen en tot een uitspraak gekomen is, dan is dient de demonstratie niet door te gaan. Tornen aan de uitspraak van de rechter is in feite de rechtsstaat afschaffen. Wel is het mogelijk een uitspraak van de rechter aan te vechten in hoger beroep. Het oordeel van de eerste rechter is tijdelijk, maar wel bindend, dus de demonstratie mag dan niet doorgaan. Veel mensen nemen hun verlies dan ook naar een uitspraak in een kort geding, omdat het voor die specifieke demonstratie logischerwijs geen zin meer heeft. 

Blijf ons volgen zodat je op de hoogte bent van je rechten en plichten! Heb je een advocaat nodig? Neem dan contact op met advocatenkantoor den haag!